Spadź
Spadź składa się przeważnie z wydalin mszyc zerujących na roślinach, rzadziej z czerwców i miodówek. Wszystkie te owady są właściwie szkodnikami roślin. Jest to sok roślinny, z którego zarówno mszyce jak czerwce pobierają części białkowe a w zamian wzbogacają je w wydaliny własnego organizmu. Stąd też smak, barwa oraz zapach miodu spadziowego w przeważającej mierze zależy od jakości soku roślinnego, a w mniejszej części od owadów, które wydalają spadź.
Sucha masa soków roślinnych zawiera około 90% cukrów i tylko 5% białek. W związku z niewielką ilością białek mszyce zmuszone są do przefiltrowywania olbrzymich ilości soków roślinnych w wyniku czego nadmiar cukrów wydalony zostaje wraz z ich odchodami. Wydaliny płynne mszyc stanowią spadź. Niektóre mszyce z gatunku Buchnera wystawiają odwłok w górę i wyrzucają z siebie krople wydzielonej spadzi na dużą odległość.
Tempo rozmnażania się mszyc jest wysokie, co w połączeniu z masowym ich występowaniem zapewnia pojawienie się obfitych pożytków spadziowych. Z wyliczeń wynika, że z jednej mszycy w ciągu 3 miesięcy namaża się ponad 3 miliony osobników.
Spadź w mniejszym stopniu jest wytworem działalności czerwców, które charakteryzuje dymorfizm płciowy (dwupostaciowość płciowa). Samce posiadają skrzydełek, natomiast samice są znacznie większe od samców i jeszcze w okresie larwalnym tracą odnóża. Czerwce produkują spadź od maja do czerwca.
W Europie Środkowej znanych jest obecnie ponad 800 gatunków mszyc i ponad 300 gatunków czerwców, które żerują na różnych drzewach, roślinach zielonych oraz krzewach. Spośród tych ilości tylko 40 gatunków ma ważne znaczenie dla pszczelarstwa.
W Polsce główne źródłem spadzi stanowi jodła, która spadziuje co roku. W niektórych latach spadziowanie jodły jest bardzo obfite. Gdy występują sprzyjające warunki atmosferyczne przybytek spadzi jodłowej w ciągu dnia dochodzi nawet do 5 kg na godzinę. Dobrym źródłem spadzi jest także:
-
lipa
-
leszczyna
-
świerk
-
klon
-
dąb
-
wierzba
W okresie lata często spotyka się ciemne lepkie plamy słodkiej cieczy na liściach lub pod koronami drzew. Na wierzbie kruchej wydalana przez mszyce spadź sprawia wrażenie łagodnego deszczu.
Spadź jest gęściejsza niż nektaru różni się składem chemicznym od soku komórkowego roślin. Oprócz sacharozy zawiera, glukozę, fruktozę, melecytozę (powstająca na drodze syntezy w organizmach mszyc i czerwców), trehalozę, galaktozę, rafinozę, a także dekstryny. Ze związków azotowych poza białkiem, wśród których występują enzymy, stwierdzono występowanie ponad 20 wolnych aminokwasów tj:
-
alanina
-
kwas asparaginowy
-
arginina
-
cystyna
-
cysteina
-
kwas glutaminowy
-
glicyna
-
histydyna
-
leucyna
-
lizyna
-
metionina
-
prolina
-
seryna
-
treonina
-
tryptofan
-
tyrozyna
-
walina
Spadź jest bogata w składniki mineralne i witaminy z grupy B. W popiele przeważają tlenki potasu, wapnia oraz sodu. Stwierdza się także obecność żelaza, magnezu, manganu oraz pewnych mikroelementów. W spadzi występują garbniki, żywice oraz inne związki nadające spadzi intensywnego smaku, aromatu oraz właściwości leczniczych. Skład chemiczny spadzi jest zależny od:
-
rośliny spadziodajnej
-
pory roku
-
gatunku pluskwiaka który ją produkuje
Zawartość wody w spadzi jest zróżnicowana. Świeża spadź zawiera od 5 do 18% suchej masy, gęstość wynosi 1,0-1,3, a pH 5,1-7,9. Krople świeżo wyprodukowanej spadzi bardzo szynko tracą wodę w wyniku czego zawartość suchej masy zwiększa się do 50% i w takiej postaci jest najczęściej pobierana przez pszczoły.
Spadź początkowo ma barwę jasną, ale szybko dostają się do niej różne zanieczyszczenia takie jak kurz, ziarna pyłku kwiatowego, zarodniki grzybów. Zanieczyszczenia te nadają miodom ciemnie zabarwienie. Zielonkawy odcień z drzew iglastych pochodzi od glonów (zielenic).
Spadź nie jest idealnym pokarmem dla pszczół, ponieważ zawierają stosunkowo dużo substancji niestrawnych lub ciężkostrawnych dla pszczół tj: popiół, melecytoza, dekstryny.
Źródło:
Mieczysław Wojtacki - Produkty pszczele i przetwory miodowe. PWRiL. Warszawa;
Leon Bornus-ABC mistrza ogrodnika- pszczelarstwo.Wydawnictwo Spółdzielcze Warszawa