Mleczko pszczele
Mleczko pszczele jest wydzieliną gruczołów gardzielowych pszczoły, mieszczących się w przedniej części głowy. Rozwój gruczołów gardzielowych jest w głównej mierze zależny od spożywanego pyłku kwiatowego, przy czym uwarunkowany jest on także rodzajem pyłku. Zdolność do produkcji mleczka wykazują pszczoły robotnice w wieku 3-6 dni od wygryzienia się z komórek. Początkowo młoda robotnica karmi starsze larwy mieszaniną składającą się z miodu, wody oraz pierzgi, co w rezultacie prowadzi do wykształcenia się u niej gruczołów gardzielinowych przez które wydziela mleczko.
Proces ten trwa od siódmego do czternastego dnia życia pszczoły, po czym następuje stopniowe zanikanie gruczołów. Larwy robotnic i trutni karmione są mleczkiem przez pierwsze 3-4 dni życia, matką pszczelą natomiast w ciągu całego stadium larwalnego. Mleczko pszczele ma silne właściwości antybiotyczne. Prawdopodobnie istnieją różnice w składzie mleczka pszczelego, które podawane jest larwom w matecznikach i w komórkach pszczelich, a niektóre z jego składników decyduje o powstawaniu zapłodnionego jaja robotnicy lub matki. Poza tym pewne różnice w składzie tego produktu zależą od wieku karmionych larw, od wieku pszczół karmicielek, od gatunku spożywanego przez nie pyłku itd.
Właściwości fizyczne i skład chemiczny mleczka
Mleczko ma postać płynnej, gęstej substancji o barwie kremowej lub niebieskobiałej, o smaku lekko kwaśnym cierpkim i ostrym. Charakteryzuje się kwaśnym zapachem, swoistym dla mleczka. Współczynnik załamania światła w temperaturze 20°C waha się w granicach od 1,4060 do 1,4065. Dobrze rozpuszcza się w wodzie wytwarzając jednorodną emulsje lekko opalizującą. Mleczko charakteryzuje się dobrą rozpuszczalnością w 0,1 molowym roztworze NaCl, a z rozpuszczalników organicznych dobre są:
-
eter
-
aceton
-
alkohol.
Rozpuszczalność w miodzie sięga 80%. Mleczko pszczele wykazuje odczyn kwaśny. Wojtacki za Elserem podaje, że pH mleczka pszczelego wynosi od 4,1 do 4,8 i jest zależne od dnia, w którym karmione są larwy.
W wyniku przeprowadzonych analiz stwierdzono, że mleczko zawiera 23,5-49,3% suchej masy a w niej 0,70-5,46% popiołu; 0,34-23,0% tłuszczu; 8,3-42% węglowodanów; 9,0-35,0 białka. W skład białka mleczka pszczelego wchodzą albuminy i gammaglobuliny. W białku mleczka stwierdza się obecność następujących aminokwasów:
-
alaniny
-
argininy
-
cystyny
-
fenyloalaniny
-
glicyny
-
glutaminy
-
histydyny
-
izoleucyny
-
kwasu asparaginowego
-
kwasu glutaminowego
-
leucyny
-
lizyny
-
metioniny
-
proliny
-
seryny
-
treoniny
-
tryptofanu
-
tyrozyny
-
waliny
Niektóre z tych aminokwasów występują również w stanie wolnym. Mleczko jest substancją bogatą w witaminy: B1, B2, B6, B12, PP, kwas pantotenowy, kwas foliowy, biotynę, inozytol. Szczególnie dużo zawiera kwasu pantotenowego, niacyny (witaminy PP) oraz inozytolu. Kwas pantotenowy ogrywa kluczową rolę w przemianie materii rozwijającej się larwy. Mleczko zawiera 10 razy więcej kwasu pantotenowego niż pyłek i pierzga.
Spośród składników mineralnych w mleczku pszczelim wykryto następujące:
-
sód
-
potas
-
mangan
-
glin
-
arsen
-
rtęć
-
cynk
-
żelazo
-
magnez
-
krzem
-
chrom
-
kobalt
-
wapń
-
miedź
-
siarka
-
chlor
-
brom
-
złoto
-
bizmut
Tabela 1. Skład chemiczny mleczka świeżego i jego suchej masy w % wg. M. Wojtackiego
|
Składniki
|
Świeże mleczko
|
Sucha masa
|
|
Woda
|
65,5-69,9
|
-
|
|
Białka
|
14,0-18,38
|
40,43-58,01
|
|
Tłuszcze
|
1,73-5,68
|
5,61-18,74
|
|
Cukry
|
9,0-18,0
|
-
|
|
Składniki mineralne
|
0,7-1,19
|
2,31-3,94
|
Tabela 2. Zawartość witamin (w µg) w 1g świeżego mleczka wg. M. Wojtackiego
|
Witaminy
|
Zawartość
|
|
Tiamina B1
|
1,2-18,0
|
|
Ryboflawina B2
|
6,0-28,0
|
|
Pirydoksyna B6
|
8,0-10,0
|
|
Kobalamina B12
|
-
|
|
Witamina PP
|
-
|
|
Kwas pantotenowy B5
|
89,-511,0
|
|
Kwas foliowy
|
-
|
|
Biotyna H
|
1,7-4,0
|
|
Inozytol
|
178,0-400,0
|
|
Niacyna PP
|
-
|
|
Acetylocholina mg/g
|
-
|
Mleczko pszczele zostało dostrzeżone w siedemdziesiątych latach XVII wieku przez Holendra Swammerdama, a pierwsze badania tego produktu zostały przeprowadzone sto lat później przesz Reaumura. Liczne badania chemiczne oraz biologiczne wykazały w mleczku duża koncentrację cennych witamin, co pozwoliło kontynuować badania nad wpływem oraz działaniem mleczka pszczelego na organizm zwierząt. Szeroki rozgłos zapewnił mleczku agronom i pszczelarz francuski dr Caillas z Orleanu, który w broszurze opisał próby wstrzykiwania go kurom, przez co zwiększała się ich nieśność, a stare odzyskiwały zdolność znoszenia jaj. Caillas utwierdzał się w przekonaniu, że mleczko wywiera pozytywny wpływ na organizm ludzki, poprzez regenerację siły, wzmagając energię i przywracając dobre samopoczucie. Sposób przestawienia wyników przez francuskiego pszczelarza sprawił, że zagadnienie działania mleczka pszczelego wzbudziło duże zainteresowanie w wielu krajach.
Dr. Garden – biolog z Nowego Jorku udowodnił wpływ mleczka pszczelego na wydłużenie życia muszki owocowej o 29% w porównaniu do owadów kontrolnych. Podane próby zostały potwierdzone przez kolejnych amerykańskich naukowców.
Pozytywne wyniki w leczeniu chorych na wrzody żołądka i dwunastnicy uzyskał prof. Izar ze Sieny, natomiast profesor i Malossi z Bolonii, udowadnił, że dzieci którym podawano mleczko, przybierały na wadze, znaczna część z nich wykazywał odporność na choroby zakaźne.
Wyniki licznych badań i doświadczeń nie doprowadziły w efekcie końcowym do uznania mleczka pszczelego lekiem. W Polsce pierwsze próby produkcji mleczka pszczelego na większą skale przypadają na koniec lat pięćdziesiątych ubiegłego stulecia.
Źródło:
Mieczysław Wojtacki- Produkty pszczele i przetwory miodowe. PWRiL. Warszawa;
Leon Bornus- Encyklopedia pszczelarska. PWRiL. Warszawa
do góry