Mini Encyklopedia Pszczelarska - zbiór definicji i terminów z dziedziny pszczelarstwa
Copyright © by PszczeliPark
Apiterapia – zastosowanie produktów pszczelich w leczeniu i wspomaganiu leczenia chorób
Apitoksynoterapia – leczenie jadem pszczelim
Bartnictwo – dawniej tą nazwą określano pszczelarstwo
Bartnik – pszczelarz, nazwa używana do dzisiaj
Bezmatek – rodzina pszczela, w której nie ma matki pszczelej
Brzeczka miodowa – mieszanina miodu, wody i szlachetnych drożdży winiarskich w odpowiednich proporcjach. Rozróżniamy dwa rodzaje brzeczki – brzeczka niesycona (na zimno) i brzeczka sycona (na gorąco)
Chityna - związek organiczny, z którego są zbudowane szkielety zewnętrzne stawonogów.
Cicha wymiana – wymiana starej matki pszczelej na młodą
Czerw - wszystkie stadia rozwojowe (jaja, larwy, przedpoczwarki i poczwarki) pszczoły z wyjątkiem owada dorosłego (imago).
Czerwienie – składanie jajeczek przez matkę pszczelą lub trutówki
Czerw garbaty - czerw trutowy rozwijający się w komórkach pszczelich.
Czerw otwarty - niezasklepiony - jaja oraz larwy pszczele
Czerw pszczeli - czerw pszczół robotnic.
Czerw rozstrzelony - nieregularne, luźne ułożenie czerwiu na plastrze świadczące o niepełnej sprawności matki pszczelej
Czerw zakryty - zasklepiony - ostatnie stadium larwy, tzw. larwy przędzące, przedpoczwarki oraz poczwarki do imago.
Czerwienie - składanie jajeczek przez matkę lub robotnice - trutówki fizjologiczne, do komórek pszczelich lub trutowych.
Czułki - narządy zmysłowe, u owadów są to parzyste przysadki osadzone poza czołem (anteny)
Dokarmianie - uzupełnianie niezbędnych zapasów w gnieździe rodziny pszczelej.
Gniazdo pszczele - zabudowane plastrami woskowymi wnętrze ula.
Feromony – służą do komunikacji między osobnikami pszczelimi wydzielane przez gruczoły zapachowe. Truteń wyczuwa feromony matki pszczelej z bardzo dużej odległości.
Gniazdo pszczele – w skład gniazda wchodzą pszczoły robotnice, matka pszczela, trutnie, woskowe plastry z zapasami miodu i pierzgi oraz czerwiem pszczelim i trutowym. Gniazdo może być zlokalizowane w ulach lub na dziko – w dziuplach drzew i w szczelinach budynków. Pszczoły instynktownie nie zakładają swoich gniazd w ziemi. Zdarza się w Polskich warunkach klimatycznych, że pszczoły swoje gniazda bezpośrednio pod konarami drzew, co w większości przypadków kończy się śmiercią całej rodziny pszczelej w okresie zimowym.
Gruczoły gardzielowe - gruczoły wytwarzające mleczko pszczele w celu karmienia larw i matki pszczelej
Gruczoły zapachowe – patrz feromony
HMF - Hydroksymetylofurfural – organiczny związek chemiczny, który jest składnikiem miodu pszczelego. Jego nadmiar jest niepożądany w miodzie i występuje podczas przegrzania (już od temp. 45 °C), a także gdy miód jest narażony na długotrwałe działanie promieni słonecznych.
Imago – dojrzała postać pszczoły robotnicy, matki lub trutnia.
Inhibina – enzym wytwarzany przez organizm pszczoły, składnik miodu, zapobiega rozwojowi min niepożądanych drożdży i niektórych bakterii
Jad pszczeli - apitoksyna – wydzielina gruczołu jadowego pszczoły robotnicy lub matki pszczelej.
Kand - ciasto miodowo-cukrowe służące do podkarmiania, stosowane najczęściej przy wychowie matek pszczelich.
Kit pszczeli – zbierany jest przez pszczoły z żywic roślinnych, które wydzielają pączki i młode pędy drzew oraz pozostałe rośliny zielone. Kit służy pszczołom głównie jako materiał uszczelniający i dezynfekujący. Powlekają nim wgłębienia, uszkodzenia i szpary w ścianach ula, regulują szerokość otworu wylotowego na zimę. Mumifikują w celu zapobieżenia ich rozkładowi, ciała martwych szkodników, które wtargnęły do ula (ryjówki, myszy), a których, ze względu na rozmiary, nie są w stanie usunąć na zewnątrz.
Kłąb zimowy - rodzina pszczela obsiadająca gniazdo w formie kuli poprzedzielanej plastrami.
Krata odgrodowa – przegroda (blaszana lub plastykowa) z otworami o szerokości 4,3 mm uniemożliwiającymi przejście przez nie matkom oraz trutniom.
Lot godowy – akt kopulacyjny matki pszczelej
Matecznik - komórka o jednorazowym przeznaczeniu, służąca wyłącznie do wychowu matki pszczelej.
Matecznik wygryziony - z którego wygryzła się matka pszczela, odcinając żuwaczkami wieczko matecznika.
Matecznik zgryziony - zniszczony przez robotnice na skutek:
-
zażądlenia poczwarki przez matkę
-
zamarcia poczwarki
-
zlikwidowania nastroju rojowego przez wystąpienie silnego wziątku.
Matka pszczela – samica pszczela z rozwiniętymi narządami rozrodczymi. W rodzinie pszczelej występuje jako pojedynczy osobnik
Matka strutniała - unasieniona, składająca wyłącznie lub częściowo jaja niezapłodnione. Powodem, tego może być wyczerpanie się lub zamarcie plemników w zbiorniczku nasiennym, spowodowane starością lub przebytymi chorobami.
Matka trutowa - nieunasieniona matka pszczela składająca jaja niezapłodnione, z których wylęgają się trutnie.
Melecytoza - jest to cukier składający się z dwóch cząsteczek glukozy i jednej cząsteczki fruktozy, wchodzi w skłąd miodu spadziowego, który nie powinien znajdować się w zapasach zimowych dla pszczół
Miodarka – urządzenie do odwirowywania miodu z plastrów
Miodnia - część gniazda pszczelego oddzielona, od rodni i przeznaczona do gromadzenia miodu.
Miód pszczeli nektarowy – miód z nektaru wydzielanego przez rośliny
Miód pszczeli spadziowy – miód z odchodów mszyc
Miód krupiec - dojrzały miód skrystalizowany.
Miód patoka - dojrzały miód w stanie płynnym.
Miód poszyty- zasklepiony cienką warstwą wosku.
Miseczka matecznikowa - zaczątek matecznika.
Mleczko pszczele – wydzielina gruczołów gardzielowych pszczoły robotnicy
Nakrop - nektar przyniesiony przez robotnice w wolach, nieco zagęszczony i przerobiony oraz złożony w komórkach plastrów.
Nektar - wydzielina nektarników roślinnych przywabiająca owady w celu zapylenia
Obnóża pyłkowe - grudki pyłku formowane na goleniach trzeciej pary odnóży robotnic i przynoszone do ula.
Oczy złożone pszczoły – pszczoły mają 5 oczu, z czego 2 duże, umieszczone po bokach głowy – oczy złożone składające się z tysięcy pojedynczych rurkowatych elementów, a na górze głowy umieszczone są 3 oczy proste czyli przyoczka
Odkład pszczeli – sztuczny rój przeznaczony do powiększenia pasieki, zwalczania nastroju rojowego lub na sprzedaż
Odsklepiacz – narzędzie do odsklepiania komórek z miodem pokrytych cienką warstwą wosku (zasklepu)
Partenogeneza (dzieworództwo) – bezpłciowa odmiana rozmnażania z powodu braku zapłodnienia, polegająca na rozwoju osobników potomnych z komórki jajowej bez udziału plemnika. Odkrywcą partenogenezy u pszczół był Jan Dzierżon
Pasieczysko - miejsce stacjonowania pasieki, inaczej zwane toczkiem
Pasieka - ule z rodzinami pszczelimi, wyposażenie, budowle pasieczne zlokalizowane na pasieczysku,
Patoka – płynny miód pszczeli
Pień pszczeli - stare określenie wywodzące się z okresu bartnictwa, oznaczające rodzinę pszczelą w ulu.
Pinocembrin – składnik propolisu i miodu, przeciwutleniacz
Pierzga - obnóża złożone do komórek pszczelich, ubite, zmieszane z miodem i zakiszone.
Plaster pszczeli - zbudowana z wosku część gniazda pszczelego, składająca się z komórek pszczelich (plaster pszczeli), trutowych (plaster trutowy) lub obu rodzaju tych komórek, wraz z komórkami przejściowymi. We współczesnej gospodarce pasiecznej plaster odbudowywany jest na węzie, umieszczonej w ramce na osnowie z drutu.
Podkarmianie (pobudzające) - wywołanie w rodzinie pszczelej złudzenia występowania naturalnego pożytku w przyrodzie. Stosujemy w celu wywołania lub zwiększenia, czerwienia, co przyspiesza rozwój rodziny pszczelej.
Pożytek pszczeli – występowanie w przyrodzie nektaru, spadzi lub pyłku (odpowiednio - pożytek nektarowy, spadziowy lub pyłkowy).
Półtrutnie - trutnie powstałe z czerwiu garbatego, nieco mniejsze w porównaniu z rozwijającymi się w komórkach trutowych.
Propolis – patrz kit pszczeli
Pszczelarstwo - praktyczne zajmowanie się chowem lub hodowlą pszczół.
Pszczelnictwo - nauka o pszczelarstwie.
Pszczoła robotnica - samica pszczela o uwstecznionych narządach rozrodczych, przystosowana do wykonywania prac na rzecz rodziny pszczelej
Pyłek kwiatowy - plemniki roślin produkowane przez pylniki, zbierane przez pszczoły w formie obnóży, służące pszczołom głównie jako pokarm białkowy.
Ramka - drewniana, zewnętrzna konstrukcja służąca do zawieszania plastra w ulu.
Rodnia - część gniazda pszczelego przeznaczona do czerwienia przez matkę.
Rodzina pszczela - tworzy ją matka i kilkadziesiąt tysięcy robotnic (także w pewnym okresie – do kilkuset trutni) zamieszkujące gniazdo pszczele.
Rój - oddzielona część rodziny pszczelej wraz z matką (matkami), a często i trutniami, podczas podziału, efektem czego jest naturalne rozmnażanie się pszczół. Rój osadza się najczęściej na gałęzi drzewa i wisi przez pewien czas w postaci grona rojowego. Z chwilą złapania go przez pszczelarza i osadzenia w ulu lub naturalnego osiedlenia się np. w dziupli drzewa, po rozpoczęciu budowy plastrów i rozpoczęcia czerwienia przez matkę, rój staje się rodziną pszczelą.
Spadź - słodka wydalina (kał) mszyc lub czerwców, powstała przez przefiltrowanie w ich organizmie soków roślin w celu wykorzystania białka.
Susz – woszczyna - stare, wycofane i wycięte z ramek plastry lub kawałki plastrów, przeznaczone do przetopienia w celu oddzielenia czystego wosku od innych zanieczyszczeń tzw. zboin.
Truteń – samiec pszczeli
Trutówki anatomiczne - pszczoły robotnice, którym wskutek nadmiernego spożycia mleczka pszczelego i niedoboru lub braku substancji matecznej oraz wystąpienia nastroju rojowego rozwinęły się jajniki.
Trutówki fizjologiczne - czerwiące trutówki anatomiczne.
Użądlenie - wprowadzenie żądła pszczół przez skórę, co powiązane jest z wstrzyknięciem jadu i pojawieniem się miejscowego odczynu anafilaktycznego. Użądlenie może okazać się śmiertelne w wyniku uczulenia na jad, wielokrotnych użądleń, uogólnionej reakcji alergicznej, w przypadku gdy miejscem użądlenia jest jama ustna (powstała opuchlizna może uniemożliwiać oddychanie).
Postępowanie po użądleniu opiera się na wyjęciu żądła, tak aby nie wstrzyknąć zawartego w nim jadu. W przypadku użądlenia ust bądź gardła nie wyjmuje się żądła, a pacjenta przewozi się do szpitala. Ciężkie przypadki leczy się farmakologicznie w warunkach szpitalnych.
Węza pszczela - środkowa ściana plastra - na gładkim arkuszu wosku wyciśnięte zaczątki (denka) komórek pszczelich, lub trutowych - węza pszczela lub trutowa.
Wosk pszczeli - substancja tłuszczowa w postaci łuseczek, wydzielana przez pszczoły robotnice w celu budowy plastrów
Wziątek pszczeli - przynoszony przez pszczoły do ula pożytek.
Zaperzenie - wydalanie przez pszczoły kału w gnieździe w okresie zimowania, spowodowane niewłaściwym przebiegiem zimowi (choroby, zły pokarm niepokojenie rodzin).
Zboiny - zanieczyszczenia powstające przy wytapianiu wosku z suszu. Składają się z: kału larw, oprzędu larw, koszulek, pierzgi i innych zanieczyszczeń.
Żądło - narząd pszczół robotnic i matek pszczelich umieszczony na końcu odwłoka, połączony rynienką z gruczołem jadowym. Służy do obrony, a u matek pszczelich również jako pokładełko do składania jajeczek. Utrata żądła zazwyczaj wiąże się ze śmiercią owada.
do góry