Problemy pszczelarstwa
Odpowiedź ministra rolnictwa i rozwoju wsi
na interpelację nr 6710
w sprawie problemów pszczelarstwa
Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do pisma Pana Marszałka z dnia 04.03.2004 r. znak SPS-0202-6710/04 w związku z interpelacją posła Stanisława Gorczycy w sprawie złej sytuacji pszczelarzy uprzejmie wyjaśniam i odpowiadam na postawione pytania:
1. Jak będzie rozwiązana kwestia dotacji (stosowanych w krajach UE) do produkcji pszczelarskiej po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej?
Jednym z elementów Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) Unii Europejskiej (UE) jest wsparcie finansowe działań prowadzonych na terenie państw członkowskich Wspólnoty w ramach mechanizmu ˝Wsparcie produkcji i zbytu miodu˝.
Agencja Rynku Rolnego (ARR) publikuje w mediach i udostępnia w siedzibie Centrali ARR, Oddziałach Terenowych ARR oraz na stronie internetowej zaproszenie do składania projektów.
Uczestnik mechanizmu
O środki finansowe w ramach mechanizmu WPR Wsparcie produkcji i zbytu miodu mają prawo ubiegać się krajowe podmioty uprawnione, którymi w zależności od rodzaju środka wsparcia mogą być: przedsiębiorcy, organizacje i stowarzyszenia pszczelarzy, spółdzielnie pszczelarskie, grupy producenckie pszczelarzy, ośrodki badawczo-naukowe sektora pszczelarskiego oraz laboratoria dokonujące analizy jakościowej miodu.
Zasady funkcjonowania mechanizmu Wsparcie produkcji i zbytu miodu
1. Środki wsparcia objęte mechanizmem
Komisja Europejska, analizując rynek miodu we wszystkich państwach członkowskich UE, w drodze rozporządzenia określiła listę programów objętych mechanizmem Wsparcie produkcji i zbytu miodu.
Są to następujące programy wsparcia:
I. Pomoc techniczna dla członków organizacji pszczelarskich oraz zakładów produkcji umożliwiająca poprawę warunków produkcji i ekstrakcji miodu.
II. Zwalczanie schorzenia powodowanego przez warrozę i schorzeń pokrewnych oraz poprawę warunków funkcjonowania pasiek.
III. Racjonalizacja przemieszczania rodzin pszczelich na pożytki.
IV. Pomoc dla laboratoriów przeprowadzających analizy właściwości fizyko-chemicznych miodu.
V. Współpraca z wyspecjalizowanymi jednostkami wdrażającymi projekty badań poprawy jakości miodu.
2. Finansowanie projektów
Budżet krajowy zapewnia całość środków finansowych niezbędnych do zabezpieczenia kosztów faktycznie poniesionych przez polskie podmioty uprawnione przy realizacji projektów wchodzących w skład Rocznego Krajowego Programu Wsparcia Pszczelarstwa (KPW). Po spełnieniu określonych w ustawodawstwie unijnym wymagań poniesione z budżetu krajowego wydatki są częściowo refundowane ze środków finansowych UE. Komisja Europejska określa maksymalną kwotę wsparcia, jaka może być udzielona państwu członkowskiemu na realizację mechanizmu, oraz w ramach tej kwoty finansuje projekty ujęte w KPW w wysokości do 50% poniesionych kosztów. Limity finansowe dla każdego środka wsparcia mogą zostać podwyższone lub obniżone o 10%, z zastrzeżeniem, że ogólna suma kwoty wsparcia nie zostanie przekroczona oraz że udział finansowy UE nie przekroczy 50% wydatków poniesionych przez państwo członkowskie.
3. Opracowanie Rocznego Krajowego Programu Wsparcia Pszczelarstwa (KPW)
Agencja Rynku Rolnego przygotowuje KPW dla Polski, zawierający analizę sektora pszczelarskiego oraz wybrane do realizacji projekty. KPW, po zaakceptowaniu przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, zostaje przesłany do Komisji Europejskiej w terminie do 15 maja 2004 roku.
Komisja Europejska dokonuje oceny i zatwierdzenia projektów złożonych w ramach KPW państwa członkowskiego oraz przydziela środki wsparcia na ich realizację. W przypadku gdy Komisja Europejska nie zaakceptuje danego projektu złożonego w ramach KPW, Agencja Rynku Rolnego przygotowuje dla podmiotu uprawnionego informację o odrzuceniu projektu w ciągu 7 dni roboczych od dnia otrzymania informacji o zatwierdzonych projektach i ich budżetach.
4. Realizacja projektów
Podmioty uprawnione są zobowiązane do realizacji projektów zgodnie z warunkami zawartej umowy. W każdym roku okres realizacji projektów upływa z dniem 31 sierpnia roku następnego po roku, w którym został zatwierdzony KPW.
W trakcie realizacji projektów podmioty uprawnione są zobowiązane do prowadzenia oddzielnej dokumentacji (w tym finansowej) dotyczącej mechanizmu Wsparcie produkcji i zbytu miodu.
5. Kontrola realizacji projektów
Agencja Rynku Rolnego przeprowadza kontrole u podmiotów uprawnionych w trakcie oraz po zakończeniu realizacji projektów.
Kontrole mają na celu sprawdzenie czy:
- przedłożone informacje i dokumenty są prawidłowe,
- realizowane są zobowiązania zawarte w podpisanej umowie.
Podmiot kontrolowany jest zobowiązany zapewnić wstęp do pomieszczeń oraz udostępnić jednostce kontrolującej dokumenty związane bezpośrednio z udziałem w realizacji mechanizmu.
2. Kto i w jaki sposób będzie kontrolował jakość produktów pszczelarskich - w tym importowanych m.in. z Chin i po zmieszaniu z polskimi sprzedawanych jako ˝miód polski˝?
Zgodnie z art. 40 ust. 5 pkt 6a ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz. U. Nr 63, poz. 634, z późn. zm.) nadzór nad pozyskiwaniem, wytwarzaniem i wprowadzaniem do obrotu produktów pszczelarskich, z wyłączeniem sprzedaży w punkcie sprzedaży detalicznej, należy do Inspekcji Weterynaryjnej.
Miód zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 marca 2003 r. w sprawie badań kontrolnych pozostałości chemicznych, biologicznych, leków i skażeń promieniotwórczych zwierząt żywych, w tkankach i narządach zwierząt po uboju i w produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. 55, poz. 487) jest objęty badaniami w kierunku pozostałości chemicznych. Próbki miodu pobierane są na każdym etapie produkcji miodu. Badaniami obejmuje się miód pszczeli, pobierając co najmniej 10 próbek na 300 ton rocznej krajowej produkcji przy pierwszych 3000 ton produkcji oraz dodatkowo jedną próbkę na każde 300 ton wyprodukowanego ponad 3000 ton.
Inspekcja Weterynaryjna jako organ urzędowej kontroli żywności bierze udział w opracowaniu ˝Krajowego planu pobierania próbek do badań żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu˝. Na podstawie prognozowanej rocznej produkcji miodu w 2004 r. w ilości 13 000 ton ustalona została liczba próbek do pobrania w tym roku, tj. 284, w tym: 194 (grupa A6, B1, B2c) i 90 (grupa B3a, B3b, B3c). Od dnia 1 stycznia 2004 r. każda partia miodu przywożonego do Polski z Chin musi być badana w kierunku pozostałości chloramfenikolu. Ponadto wprowadzono zezwolenia na przywóz miodu z Chin, zawierające w swojej treści konieczność badania tego miodu w kierunku chloramfenikolu.
Jednocześnie należy podkreślić, iż zgodnie z art. 31c ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 752, z późn. zm.) za jakość i bezpieczeństwo zdrowotne środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego odpowiadają w zakresie prowadzonej działalności producenci. W przypadku podejrzenia niewłaściwej jakości zdrowotnej środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego do obowiązków powiatowego lekarza weterynarii należy, zgodnie z ust. 2 tego przepisu, podjęcie czynności kontrolnych w celu sprawdzenia jakości zdrowotnej tych środków, przed wprowadzeniem ich na rynek. Na podstawie art. 31c ust. 4 producent żywności, w razie stwierdzenia, że mięso i inne środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego o niewłaściwej jakości zdrowotnej zostały wprowadzone na rynek, jest obowiązany do ich natychmiastowego wycofania z rynku oraz powiadomienia o zaistniałej sytuacji powiatowego lekarza weterynarii właściwego dla miejsca produkcji tych środków. Zgodnie z art. 31c ust. 5 powiatowy lekarz weterynarii wydaje decyzję o sposobie wykorzystania środków o niewłaściwej jakości zdrowotnej lub nakazuje ich zniszczenie, w zależności od stwierdzonego ryzyka. Decyzje takie zostają podjęte po otrzymaniu wyników laboratoryjnych badań rozpoznawczych.
Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych obecnie kontroluje jakość handlową miodu pszczelego.
Celem prowadzonej kontroli jest zbadanie jakości handlowej miodu pszczelego, ze szczególnym zwróceniem uwagi na:
- jakość miodu pszczelego w zakresie zgodności z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 października 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej miodu (Dz. U. Nr 181, poz. 1773), ze szczególnym zwróceniem uwagi na zafałszowania miodu,
- prawidłowość znakowania miodu pszczelego, z uwzględnieniem zapisów ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 44 - wraz z późniejszymi zmianami) oraz rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie znakowania środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz. U. Nr 220 poz. 1856),
- zgodność wyrobu z deklaracją producenta,
- warunki przechowywania i transportu miodu pszczelego.
Prowadzona przez Inspekcję kontrola obejmuje jakość handlową miodu pszczelego w obrocie krajowym oraz jakość miodu pochodzącego z importu.
Kontrolę jakości handlowej miodu pszczelego w obrocie krajowym realizują wojewódzkie inspektoraty JHARS w: Białymstoku, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Łodzi, Olsztynie, Rzeszowie, Wrocławiu i Zielonej Górze. Każdy wyżej wymieniony wojewódzki inspektorat JHAR-S przeprowadzi kontrolę w conajmniej 3 zakładach zajmujących się skupem i rozlewem miodu.
W każdej kontrolowanej jednostce pobrane zostaną próbki miodu pszczelego w celu wykonania analiz laboratoryjnych w niżej wymienionym zakresie:
- cechy organoleptyczne: barwa, konsystencja, smak, zapach,
- parametry fizykochemiczne: zawartość wody, zawartość fruktozy i glukozy, zawartość sacharozy, zawartość substancji nierozpuszczalnych w wodzie, przewodność właściwa, wolne kwasy, liczba diastazowa (wg skali Scheda), zawartość 5-hydroksymetylofurfuralu (HMF).
Kontrolę jakości importowanego miodu pszczelego przeprowadzą wszystkie wojewódzkie inspektoraty JHARS, na terenie działania, których przeprowadza się kontrolę importowanego miodu pszczelego. Kontrolą objęte będą wszystkie przesyłki importowanego miodu pszczelego, z każdej partii pobrane będą próbki, które w laboratorium GI JHARS poddane zostaną badaniom analitycznym. Zakres analiz, poza wyżej wymienionymi parametrami, będzie obejmował również oznaczenie chloramfenikolu.
W roku 2004 wojewódzkie inspektoraty JHARS będą prowadziły kontrole jakości miodu pszczelego do dnia 31 marca 2004 r.
3. W jaki sposób będzie regulowany import na nasz rynek miodów z zagranicy - dotychczas chronił nas system ceł?
Obecnie stawka celna autonomiczna (stosowana) na import miodu naturalnego do Polski z krajów trzecich wynosi 42 %. Niestosowane są preferencje na import miodu z UE.
Od 1 stycznia 2004 roku obowiązuje w UE rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1789/2003 z dnia 11 września 2003 r. zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) Nr 2658/87 w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz Wspólnej Taryfy Celnej (Officjal Journal L 281, 30 october 2003). Rozporządzenie to będzie obowiązujące dla Polski od 1 maja 2004 roku.
Przystępując do Unii Europejskiej, Polska przyjmie Wspólną Zewnętrzną Taryfę Celną Unii Europejskiej, w której stawki celne na import miodu wynoszą:
- 17,3 % z krajów trzecich,
- stawka celna preferencyjna 0 % z : Albanii, Bośni, Hercegowiny, Serbii, Andory, Bułgarii, Chorwacji, Macedonii, Libanu, Rumunii, San Marino, Turcji,
- stawka celna preferencyjna 12,9 % z Chile,
- stawka celna w ramach kontyngentu 8,6 % z Meksyku,
- kontyngent bezcłowy z Tunezji 50 ton.
4. Czy rząd zamierza wprowadzić ceny preferencyjne na zakup cukru do podkarmiania pszczół?
Polski Związek Pszczelarski wystąpił o sprzedaż w 2004 roku z rezerw Agencji Rynku Rolnego 16 tys. ton cukru po preferencyjnej cenie na dokarmianie rodzin pszczelich (pismo PZP z dnia 25 listopada 2003 r., znak L.dz. PZP 974/03). Podobnie jak w latach ubiegłych Agencja Rynku Rolnego uzyskała zgodę Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na sprzedaż cukru z zapasów ARR po preferencyjnej cenie dla Polskiego Związku Pszczelarskiego.
Agencja Rynku Rolnego ogłosiła warunki przetargu zamkniętego na wybór krajowych przedsiębiorców, z którymi ARR zawrze umowy na sprzedaż cukru stanowiącego zapasy operacyjne. Zaproszenie do składania ofert zostało skierowane do przedsiębiorców, którzy przeznaczą cukier na dokarmianie pszczół. Termin składania ofert upłynął 18 marca br.
Z dniem 1 maja br. w Polsce będą stosowane wprost przepisy Unii Europejskiej w zakresie regulacji rynku cukru (w tym denaturacji cukru). Zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 314/2002 z dnia 20 lutego 2002 r. ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania systemu kwot w sektorze cukru, zmienionym przez rozporządzenie Komisji (WE) nr 38/2004, cukier przeznaczony do produkcji paszy dla pszczół będzie pochodził z kwot A i B.
5. Czy - na tle ustawy o biopaliwach - rozpatrywana jest kwestia podjęcia działań mogących wpływać na wzrost plonów w drodze odpowiedniego zapylania przez pszczoły?
Ustawa z dnia 2 października 2003 r. o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych nie wspiera sektora pszczelarskiego poprzez wzrost plonów w drodze odpowiedniego zapylania przez pszczoły oraz nie przewiduje się podjęcia działań mających na celu wspieranie ww. sektora.
Minister
Wojciech Olejniczak
Warszawa, dnia 23 marca 2004 r.
do góry