Odurzenie „miodem obłędu"
Ogólna charakterystyka
Grajanotoksyna (znana także pod nazwami: andromedotoksyna, acetylandromedol i rodotoksyna) wywołuje „odurzenie miodowe”. Odurzenie miodowe jest rzadkim przypadkiem zatrucia i jest spowodowane spożyciem miodu zanieczyszczonego toksynami, które pszczoły zebrały razem z nektarem roślin ozdobnych, szczególnie rododendronów (różaneczników). Przyczyną zatrucia są grajanotoksyny. Składniki grajanotoksyn różnią się w zależności od gatunku rośliny pochodzenia. Należą do nich diterpeny - polihydroksylowane węglowodory cykliczne nie zawierające azotu.
Inne nazwy tego schorzenia to: zatrucie rododendronem, odurzenie „miodem obłędu” i zatrucie grajanotoksyną.
Objawy zatrucia
Zatrucie grajanotoksyna u ludzi jest rzadkie. Jednakże, przypadki zatrucia miodem należy zawsze traktować poważnie.
Zatrucie rzadko jest śmiertelne i zasadniczo objawy nie trwają dłużej niż 24 godziny. Ogólnie, krotko po spożyciu miodu występują zawroty głowy, zasłabnięcia, nadmierna potliwość, mdłości i wymioty. Inne objawy to obniżenie ciśnienia krwi lub szok, bradyarytmia (zwolnienie tętna połączone z nieregularnością pracy serca), bradykardia zatokowa (zwolniony rytm zatokowy z częstością niższą niż 60), częstoskurcz węzłowy, zespół Wolffa-Parkinsona-White'a (nieprawidłowe pobudzenie przedsionkowo-komorowe) i blok przedsionkowo-komorowy zupełny.
Rozpoznanie
Grajanotoksyny są wiązane do kanałów sodowych w błonach komórkowych. Związki te uniemożliwiają inaktywację i w ten sposób komórki pobudliwe (nerwowe i mięśniowe) są w stanie depolaryzacji, co z kolei umożliwia dostęp jonów wapnia do komórek. Działanie to jest podobne do wywoływanego alkaloidami występującymi w roślinach ciemiężycy i tojadu. Obserwowane reakcje mięśni szkieletowych i sercowych, nerwów i centralnego układu nerwowego odnoszą się do oddziaływań w błonach komórkowych.
Ponieważ zatrucie rzadko kończy się śmiercią i poprawa następuje zwykle po 24 godzinach, leczenie nie jest konieczne.
Występowanie w żywności
Zatrucie grajanotoksyną jest najczęściej wywołane spożyciem skażonego miodu, choć może być także wywołane spożyciem liści, kwiatów i nektaru rododendronów. Nie wszystkie odmiany rododendronów wytwarzają gajanotoksynę. Różanecznik pontyjski (Rhododendron ponticum) powszechnie występuje w górach wschodniego brzegu Morza Czarnego w Turcji. Odmiana ta jest uznawana za źródło trującego miodu już od roku 401 p.n.e. Inne odmiany różaneczników i roślin należących do botanicznej rodziny Ericaceae, do której należą różaneczniki mogą także wytwarzać toksynę, lecz są rzadko przyczyną zatruć. Do najbardziej ważnych roślin będących prawdopodobnym źródłem toksyny należą kalmia wielkolistna (Kalmia latifolia) i kalmia drobnolistna (Kalmia angustifolia).
Zapobieganie
Zwiększające się zainteresowanie społeczeństwa spożywaniem naturalnej (nieprzetworzonej) żywności może zwiększyć liczbę przypadków zatrucia grajanotoksyną. Osoby zaopatrujące się w miód u pszczelarzy posiadających tylko kilka uli są w grupie zwiększonego ryzyka, szczególnie wtedy, gdy nektar był gromadzony z roślin wymienionych powyżej. Z kolei, mieszanie dużych ilości miodu w masowej produkcji przemysłowej powoduje znaczne rozcieńczenie związków toksycznych.
Źródło:
The bad bug book
do góry