I. Pszczelarz i jego pasieka
Każdy właściciel pszczół z tytułu posiadania i użytkowania zwierząt oraz wytwarzania produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego ma obowiązek zgłosić swoją pasiekę do rejestru powiatowego lekarza weterynarii właściwego terytorialnie – ze względu na lokalizację danego gospodarstwa pasiecznego. Zgłoszenie pasieki skutkuje nadaniem jej weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego. Zgłoszone gospodarstwo pasieczne winno spełniać szczegółowe warunki weterynaryjne związane z wprowadzeniem na rynek zwierząt, czyli rojów lub rodzin albo matek pszczelich a także środków spożywczych w postaci miodu, obnóży pyłkowych, pierzgi lub mleczka pszczelego – Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 września 2003 r w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych, jakie muszą spełniać gospodarstwa w przypadku, gdy zwierzęta lub środki
spożywcze pochodzenia zwierzęcego pochodzące z tych gospodarstw są wprowadzane na rynek.
Obszar pasieczyska powinien być oznaczony – najlepiej przy wejściu tablicą z napisem „Uwaga - pszczoły! Osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony”. Ponieważ właściciel zwierząt odpowiada za szkody spowodowane lub wyrządzone przez jego zwierzęta celowym jest, aby:
ule z pszczołami były ustawione co najmniej 10 m od uczęszczanej drogi publicznej, budynków mieszkalnych, inwentarskich i gospodarczych, a także podwórza, ogrodu, natomiast 50 m od autostrad i dróg szybkiego ruchu;
w razie szczególnej konfiguracji terenu zastosować dodatkowe rozwiązania zabezpieczające otoczenie przed zwiększonym zagrożeniem – parkan, mur, krzewy;
ubezpieczyć się od odpowiedzialności cywilnej – ubezpieczenia takie realizują organizacje pszczelarskie.
Przemieszczanie rodzin pszczelich na poszczególne pożytki (wędrówka z pszczołami)
wiąże się ze znajomością i przestrzeganiem przez pszczelarza określonych reguł. W celu ograniczenia możliwości rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych, przemieszczane rodziny pszczele muszą być zaopatrzone w świadectwo zdrowia, wydane przez powiatowego lekarza weterynarii, u którego pasieka zgłoszona jest do rejestru. Oczywiście – kwestię przewiezienia i ustawienia pasieki należy wcześniej uzgodnić z właścicielem plantacji lub gruntu.
W obrębie gospodarstwa pasiecznego powinny znajdować się:
pracownia pasieczna z oddzielnymi pomieszczeniami na :
- podręczną pracownię pasieczną, w której wykonywane są różne prace związane
- z obsługą pasieki np. drutowanie ramek, wtapianie węzy, wycinanie plastrów do przetopu,
- „miodową” pracownię pasieczną, w której przeprowadza się miodobranie, rozlewanie miodu do słoików, ( osoby mające kontakt z miodem powinny posiadać aktualne zaświadczenia potwierdzające dopuszczenie ich na podstawie badań lekarskich do pracy związanej z kontaktem z żywnością – książeczkę zdrowia,
- wydzielone miejsce przeznaczone do przechowywania środków leczniczych i dezynfekcyjnych stosowanych w pasiece,
- wydzielone miejsce dla obsługi pasieki,
pomieszczenie magazynowe do przechowywania głównie zapasowych uli i ich wyposażenia,
poidło z wodą dla pszczół ( ze względów higieniczno-sanitarnych należy raz na rok przeprowadzić badanie fizyko-chemiczne i mikrobiologiczne wody),
Przyjęty system gospodarowania winien zapewniać prawidłowe warunki bytowania i rozwoju rodzin pszczelich, a przez to służyć utrzymaniu dobrego stanu zdrowia pszczół i uzyskiwaniu wysokiej jakości produktów pszczelich. W tym celu należy zwrócić uwagę na następujące zagadnienia:
do budowy i konserwacji uli stosować materiały i substancje nie szkodliwe dla pszczół;
do odymiania pszczół za pomocą podkurzacza używać naturalnego próchna;
mając na uwadze komfort oraz efektywność pracy pszczelarza koniecznym jest wprowadzanie do pasieki matek pszczelich z linii selekcjonowanych na wzmocnienie cechy łagodności;
z przyczyn zdrowotnych i higienicznych koniecznym jest prowadzenie intensywnej wymiany plastrów.
III. Utrzymanie zdrowotności pszczół
Coraz trudniejsze warunki środowiska, z którym życie rodziny pszczelej jest ściśle związane, zobowiązują każdego pszczelarza do szczególnej dbałości o trwałe utrzymywanie właściwej kondycji rodzin pszczelich.
Ważnym warunkiem prawidłowej gospodarki pasiecznej i uzyskiwania pełnowartościowego miodu i innych produktów pszczelich jest postępowanie pszczelarza według następujących zasad:
nie podawać rodzinom pszczelim żadnych środków leczniczych jeśli czerw i pszczoły są zdrowe,
w razie konieczności – do leczenia pszczół stosować wyłącznie leki wskazane przez lekarza weterynarii,
leki stosować wyłącznie w zalecanych dawkach oraz w okresach kiedy rodziny pszczele nie gromadzą nektaru, aby uniknąć dostania się pozostałości leków do miodu,
w związku z koniecznością zwalczania chorób pszczół oraz wykonywania w razie potrzeby innych zabiegów leczniczych w każdej pasiece powinna być prowadzona „Książka leczenia zwierząt”, zawierająca szczegółowe dane z przebiegu leczenia,
każdy pszczelarz – poprzez współdziałanie organizacji pszczelarskich ze służbą weterynaryjną – powinien włączyć się do realizacji ustalonych dla danego obszaru programów zwalczania warrozy z zastosowaniem ściśle wskazanych leków.
IV. Uzyskiwanie wysokiej jakości produktów pszczelich
Wyznacznikiem właściwego funkcjonowania pasieki jest otrzymywanie najwyższej jakości produktów pozyskiwanych od pszczół, więc do czynników decydujących o tym należy zaliczyć:
jakość środowiska przyrodniczego otaczającego pasiekę – najkorzystniej jest lokalizować pasieki produkcyjne na obszarach o dużej obfitości i wydajności roślin pożytkowych,
zapewnienie w pasiece wysokiego poziomu warunków higienicznych – używany sprzęt i urządzenia powinny być wykonane z materiałów dopuszczonych do kontaktu z żywnością, na co pszczelarz ma obowiązek posiadania potwierdzenia w postaci odpowiedniego atestu, którego należy wymagać od sprzedawcy oferowanego sprzętu,
miodobranie przeprowadzać tylko w terminie całkowitej pewności co do dojrzałości miodu – najlepiej miód odbierać tylko z plastrów zasklepionych,
wprowadzenie miodu i innych produktów pszczelich do handlu detalicznego wymaga uzyskania przez ich producenta świadectwa jakości handlowej, wydawanego na koszt producenta, po przeprowadzeniu wymaganych badań przez Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.
Lucyna Palicka, WODR Poznań
do góry